امام على عليه السلام می فرمایند:

(لاتَطلُب سُرعَةَ العَملِ وَ اطلُبْ تَجويدَهُ ؛ فَإنَّ النّاسَ لايَسألونَ في كَمْ فَرَغَ مِنَ العَمَلِ؟ إنَّما يَسألونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ)

به دنبال سرعت در انجام دادن كار مباش، بلكه كيفيّت خوب را بجوى. مردم نمى پرسند: در چند روز كار را به پايان برده است؟ بلكه در پى خوبى و نيكويى محصول كارند.

شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 20، ص 267

علم و دانش در نهج البلاغه

1. رابطه دانش و عمل

العلمُ مقرونٌ بالعمل فمن علِمَ عَمِل؛ و العلم يهتفُ بالعمل فإن أجابه و الّا ارتحل عنه.
دانش در كنار عمل است، پس هر كس بداند عمل می كند و علم عمل را مى خواند، پس اگر اجابت كرد (علم) بماند وگرنه كوچ كند و برود.1

2. پست ترين و والاترين دانش

أوضعُ العلم ما وُقفَ على اللسان، و أرفعه ما ظهر فى الجوارح و الاركان.
پست ترين دانش آن است كه تنها بر سر زبان است و والاترين دانش آن است كه در اعضاى بدن انسان آشكار گردد.2

3. حركت با علم

العامل بالعلم كالسّائر على الطّريق الواضح، فلينظر ناظرٌ أسائرٌ هو أم راجعٌ.
آن كه از روى آگاهى و علم عمل مى كند، مانند رهروى است كه در جاده روشن قدم برمى دارد، پس بايد بنگرد كه به پيش مى رود يا به عقب برمى گردد.3.

.

.

 بقیه در ادامه مطلب

نهج البلاغه / خطبه ی 203

آخرت گرایی

ای مردم! دنیا سرای گذرا و آخرت خانه جاویدان است. پس، از گذرگاه خویش برای سر منزل جاودانه توشه برگیرید، و پرده های خود را در نزد کسی که بر اسرار شما آگاه است پاره نکنید، پیش از آن که بدن های شما از دنیا خارج گردد، دل هایتان را خارج کنید، شما را  در دنیا آزموده اند، و بای غیر از دنیا آفریده اند.

کسی که بمیرد، مردم می گویند"چه باقی گذاشت" اما فرشتگان می گویند"چه پیش فرستاد؟"

خدا پدرانتان را بیامرزد، مقداری از ثروت خود را جلوتر بفرستید تا در نزد خدا باقی ماند، و همه را برای وارثان مگذارید که پاسخگویی آن بر شما واجب است.

نهج البلاغه  /  حکمت 380

ضرورت یاد مرگ

و درود خدا بر او، فرمود: چه بسسیار کسانی که در آغاز روز بودند و

به شامگاه نرسیدند، و چه بسیار کسانی که در آغاز شب بر او حسد بردند و

در پایان شب عزاداران به سوگشان نشستند.

نهج البلاغه  /  خطبه ی 234

علل تفاوت ها میان انسان ها

علت تفاوت های میان مردم، گوناگونی سرشت آنان است؛

زیرا آدمیان در آغاز، ترکیبی از خاک شور و شیرین،

سخت و نرم، بودند، پس آنان به میزان نزدیک بودن خاکشان باهم نزدیک،

و به اندازه ی دوری آن از هم دور و متفاوتند.[1]

یکی زیبا روی و کم خرد، دیگری بلند قامت و کم همت،

یکی زشت روی و نیکوکار، دیگری کوتاه قامت و خوش فکر،

یکی پاک سرشت و بد اخلاق، دیگری خوش قلب و آشفته عقل ،

و آن دیگری سخنوری دل آگاه است![2]

نهج البلاغه / حکمت 387

شناخت خوبی ها و بدی ها

و درود خدا بر او فرمود: خیری که در پی آن آتش باشد، خیر نخواهد بود،

و شری که ذر پی آن بهشت است شر نخواهد بود، و هر نعمتی بی بهشت ناچیر است،

و هر بلایی بی جهنم، عافیت است.

نهج البلاغه  /  حکمت 108

شگفتی های روح آدمی

و درود خدا بر او، فرمود: به رگ های درونی انسان پاره ی گوشتی آویخته که شگرف ترین اعضای درونی اوست، و آن قلب است، که چیز هایی از حکمت، و چیز هایی متفاوت با آن، در او وجود دارد.

پس اگر در دل امیدی پدید آید، طمع آن را خوار گرداند، و اگر طمع بر آن هجوم آورد حرص آن را تباه سازد، و اگر نومیدی برآن چیره شود، تأسف خوردن آن را از پای درآورد، اگر خشمناک شود کینه توزی آن فزونی یابد و آرام نگیرد، اگر به خوشنودی دست یابد، خویشتن داری را از یاد برد، و اگر ترس آن را فرا گیرد پرهیز کردن آن را مشغول سازد.

و اگر به گشایشی برسد، دچار غفلت زدگی شود، و اگر مالی به دست آورد، بی نیازی آن را به سرکشی کشاند، و اگر مصیبت ناگواری به آن برسد، بی صبری رسوایش کند، و اگر به تهیدستی مبتلا گردد، بلا ها او را مشغول سازد، و اگر گرسنگی بی تابش کند، ناتوانی آن را از پای درآورد، و اگر زیادی سیر شود، سیری آن را زیان رساند، پس هرگونه کند روی با آن زیان بار، و هرگونه تند روی برای آن فساد آفرین است.

ترجمه حکمت 121 نهج البلاغه

و درود خدا بر او فرمود: در شگفتم از بخیل، به سوی فقری می شتابد که از آن گریزان است، و سرمایه ای را از دست می دهد که در جستجوی آن است، در دنیا چون تهیدستان زندگی می کند، اما در آخرت چون سرمایه داران محاکمه می شود. و در شگفتم از متکبری که دیروز نطفه ای بی ارزش، و فردا مرداری گندیده خواهد بود، و در شگفتم از آن کس که آفرینش پدیده ها را می نگرد و در وجود خدا تردید دارد. و در شگفتم از آن کس که مردگان را می بیند و مرگ را از یاد برده است، و در شگفتم از آن کس که پیدایش دوباره را انکار می کند در حالی که پیدایش آغازین را می نگرد و در شگفتم از آن کس که خانه نابودشدنی را آباد می کند اما جایگاه همیشگی را از یاد برده است.

جملاتي زيبا از مولا علي عليه السلام

1.مردم را با لقب صدا نکنيد.
2.روزانه از خدا معذرت خواهي کنيد.
3.خدا را هميشه ناظر خود ببينيد.
4.لذت گناه را فاني و رنج آن را طولاني بدانيد.
5.بدون تحقيق قضاوت نکنيد.
6.اجازه ندهيد نزد شما از کسي غيبت شود.
7.صدقه دهيد،چشم به جيب مردم ندوزيد.
8.شجاع باشيد،مرگ يکبار به سراغتان مي آيد.
9.سعي کنيد بعد از خود،نام نيک بجاي بگذاريد.
10.دين را زياد سخت نگيريد.
11.با علما و دانشمندان با عمل ارتباط برقرار کنيد.
12.انتقادپذير باشيد.
13.مکار و حيله گر نباشيد.
14.حامي مستضعفان باشيد.
15.اگر ميدانيد کسي به شما قرض نميدهد،از او تقاضا نکنيد.
16.نيکوکار بميريد.
17.خود را نماينده خدا در امر دين بدانيد.
18.فحّاش و بذله گو نباشيد.
19.بيشتر از طاقت خود عبادت نکنيد.
20.رحم دل باشيد.
21.با قرآن آشنا شويد.
22.تا ميتوانيد بدنبال حل گره مردم باشيد.

( نهج البلاغه )

نهج البلاغه / خطبه ی پنجم

(پس از وفات پیامبر "اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم" و ماجرای سقیفه، عباس و ابوسفیان، پیشنهاد خلافت داده که با امام "علیه السلام" بیعت کنند)

فلسفه ی سکوت

در شرائطی قرار دارم که اگر سخن بگویم، می گویند بر حکومت حریص است،  و اگر خاموش باشم، می گویند:

از مرگ ترسید!!هرگز! من و ترس از مرگ؟! چس از آن همه جنگ و حوادث ناگوار؟!

سوگند به خدا، انس و علاقه فرزند ابی طالب به مرگ در راه خدا، از علاقه ی طفل به پستان مادر بیشتر است!

این که سکوت برگزیدم، از علوم و حوادث پنهانی آگاهی دارم که اگر باز گویم مضطرب می گردید، چون لرزیدن ریسمان در چاه های عمیق!.